Kleur bekennen

Kleur is de taal die iedereen spreekt.

Licht

Licht is het belangrijkste element bij het onderscheiden van kleuren. Alleen in het licht kunnen we kleur zien. In het donker is alles zwart. Let er maar eens op hoe een omgeving er anders uitziet in het donker. Kleur ontstaat wanneer (zon)licht weerkaatst of geabsorbeerd wordt door de objecten waar dit licht op schijnt. Bij het licht dat weerkaatst wordt, ervaren wij een bepaalde kleur. Zien we blauw? Dat is het blauwe licht dat weerkaatst wordt. Zwart betekent dat alle aanwezige kleuren worden geabsorbeerd, terwijl wit juist het effect is van terugkaatsing van alle kleuren. 

Kleur is subjectief

Kleur is een zeer subjectief begrip dat dus nauw verbonden is met licht. Eigenlijk is het het resultaat van de interpretatie die onze hersenen geven aan het zichtbare spectrum van het licht. Licht bestaat uit een bundel elektromagnetische stralen waarvan slechts een gedeelte zichtbaar is voor het menselijke oog, vandaar dat men het over het zichtbare lichtspectrum heeft.

Kleursoorten

We onderscheiden drie soorten: primaire, secundaire en tertiaire kleuren. Primaire kleuren zijn rood, blauw en geel. Door menging kan men het grootst mogelijke kleurengamma krijgen. Als je alle primaire kleuren met elkaar mengt, krijg je zwart. Een secundaire verkrijgen we door twee van de drie primaire kleuren te mengen. Blauw en geel wordt groen. Blauw en rood wordt paars of bruin, afhankelijk van de hoeveelheid van een kleur. Rood en geel wordt oranje. Een tertiaire kleur krijgt men door het mengen van een primaire kleur met een secundaire kleur. Maar ook uit vermenging van drie primaire kleuren. Voorbeelden zijn olijfgroen, turquoise en grijsblauw.

Hoe zijn de namen van de kleuren ontstaan?

De Nederlandse namen van de basiskleuren zijn allemaal terug te voeren op de oertaal van Europa: ‘het Proto Indo Europees’. Een paar voorbeelden:
Groen komt van ‘ghre’ dat groeien betekende.
Geel was toen een kleur die dicht bij groen stond en ‘ghel’ genoemd werd.
Rood komt van ‘reuth’ dat rood en blozend betekende.
Blauw was een rare die werd toen ook vaak verward met geel. Iets dat wij nu best vreemd vinden. Het woord was ‘bhle-was’ dat licht gekleurd, blauw, blond geel betekende.

Oranje

Veel andere kleuren zijn later pas benoemd.
Oranje komt inderdaad van de sinaasappel. De sinaasappel komt oorspronkelijk uit de warmere delen van China. Daar was hij al 2000 vC bekend. Het 17^e-eeuwse woord voor China is Sina: de sina-appel. De Arabieren brachten de sinaasappel in de 14^e eeuw naar Europa. Zij haalden hem uit India. De Arabieren namen de Indiase naam over: naranga (zie Spaans: naranja). In Noord-Europa verbasterde dat woord: eerst viel de ‘n’ eraf: aranga. De appelen van aranga werden in de loop der tijd: appelen van oranje.

Kleur bekennen

Kleur is een belangrijk gegeven in ieders leven. Kleuren in de natuur, in onze woningen, de kleur van onze auto of fiets. Niet te vergeten de kleur van onze kleding. Het dragen van kleur zegt veel over jouw persoonlijkheid. Daarnaast zorgen kleuren niet alleen voor een visuele prikkel, ze zorgen ook voor emotionele ervaring; het zorgt namelijk voor een fysiologische verandering in je lichaam. Kleur beïnvloedt hoe we denken, hoe we ons voelen en hoe we ons gedragen. Marketeers passen kleurenpsychologie toe om ons brein te beïnvloeden.

Wat zeggen kleuren over ons?

Zwart

Zwart is in principe geen kleur. Zwarte kleding wordt over het algemeen gedragen door creatievelingen. Hun brein werkt continu op volle toeren. Het dragen van zwarte kleding kan een houvast voor ze zijn. Zwart is de kleur van de nacht en de dood. Het staat ook voor kracht, autoriteit, elegantie, vaardigheid, mysterie en stijl.

Associatie

Zwart kan een intimiderende associatie hebben die zowel positief als negatief ingezet kan worden afhankelijk van het gewenste effect. Zwart is dé kleur als je indruk wilt maken op iemand en het wordt ook nog eens gezien als ontzettend aantrekkelijk. Het aller-aantrekkelijkst van allemaal zelfs. De negatieve kant van zwart: angst, duisternis en bedreiging.

Een aantal uitdrukkingen:

Zwartkijker

Zwart werken

Iets zwart op wit zetten

Het zwarte schaap zijn

Zo zwart als inkt

Iemand zwart maken

Wit

Wit vertegenwoordigt de afwezigheid van kleur. Toch zijn er erg veel omschrijvingen van te vinden. De kleur van zuiverheid en perfectie. Het straalt vrede, rust, goedheid, onschuld, zuiverheid, maagdelijkheid en helderheid uit. Wit is de kleur van een nieuw begin, het lege blad dat wacht beschreven te worden. Wit stimuleert onze zintuigen niet, het opent wel de weg voor het creëren van alles wat de geest kan bedenken. De negatieve kant van wit: onverschillig, steriel, koud en maagdelijkheid

Een aantal uitdrukkingen:

De prins op het witte paard

Witte rook zien

Een wit voetje halen

Dat is een witte raaf

De witte dood

Rood

Rood is een emotioneel intense kleur. Het verhoogt de stofwisseling, de ademhalingssnelheid en de bloeddruk. Het is de kleur van opvallen, trekt snel de aandacht en is daarom ideaal voor waarschuwingen in de vorm van stoplichten, verkeersborden en brandblussers. Rood straalt warmte, opwinding, enthousiasme en kracht uit. Ook wordt deze kleur gebruikt om moed aan te geven en is daarom in veel nationale vlaggen te vinden. De negatieve kant van rood: dominant, agressief, provoceren en ongeduldig.

Een aantal uitdrukkingen:

Zo rood als een kreeft

In de rode cijfers komen

De rode draad

Met het schaamrood op de kaken

Rood met groen is boerenfatsoen

Blauw 

Blauw is de kleur van de lucht en de zee. Het wordt geassocieerd met diepte en stabiliteit. Deze kleur wordt veelal beschouwd voor al wat geestelijk is. Blauw straalt vertrouwen, loyaliteit, wijsheid, zelfverzekerdheid, logisch redeneren, intelligentie, geloof en waarheid uit. Het wordt beschouwd als gunstig voor zowel geest als lichaam. Het vertraagt de stofwisseling, produceert een kalmerend effect en onderdrukt de eetlust. De negatieve kant van blauw: conservatief, afstandelijk, zakelijk, kil, bedrog, status en macht.

Een aantal uitdrukkingen:

Een blauwe maandag

Een blauwtje lopen

Zich blauw betalen

Iemand bont en blauw slaan

Blauw bloed hebben

Van de blauwe knoop zijn.

Geel

Geel is de kleur van de zon. Degene die emoties oproept. De negatieve kant van geel: angst, overprikkeling, irritatie en nervositeit.

Een aantal uitdrukkingen:

Een geeltje van de plank nemen

Geel van nijd worden

Groen en geel voor de ogen worden

Zich groen en geel ergeren

Geel en groen is boerenfatsoen

Anya van der Gracht

April 2021