Het is bekend dat veel vrouwen er financieel op achteruit gaan na een scheiding. Soms leidt het zelfs tot armoede. De vraag is of dit echt nodig is. In dit artikel geef ik aan de hand van enkele voorbeelden aan, hoe je een armoedeval bij scheiding kunt voorkomen.

De achtergronden

Herman (40) en Lisanne (38) zijn getrouwd en ze hebben twee kinderen: Timo (10) en Daphne (8). Herman en Lisanne zijn twaalf jaar getrouwd en Herman is verliefd geworden op een collega van hem. Lisanne heeft daarop besloten te willen scheiden van Herman. Lisanne is zo boos en teleurgesteld in Herman, dat zij hem helemaal niet meer vertrouwt. Ze heeft ook geen enkele behoefte om met behulp van een bemiddelaar samen met Herman de scheiding te regelen. Lisanne schakelt een advocaat in en ze wil krijgen waar zij recht op heeft.

Herman verdient zo’n € 40.000,- bruto per jaar en Lisanne is gestopt met werken bij de komst van Timo. Ze heeft dus geen inkomen. De koopwoning is gelukkig zonder restschuld verkocht. Lisanne heeft een huurwoning toegewezen gekregen met een kale huur van € 650,- per maand. Lisanne komt vanwege haar gebrek aan inkomen in aanmerking voor een pro deo advocaat. Herman moet zijn eigen advocaat zelf betalen, omdat hij een te hoog inkomen heeft om een pro deo advocaat te kunnen krijgen. Haar advocaat heeft de echtscheidingsprocedure opgestart en vordert kinder- en partneralimentatie. Lisanne wil dat de kinderen bij haar komen wonen en Herman mag de kinderen een weekend per twee weken hebben.

Wrok

De eerste en meest belangrijke factor die tot armoede leidt na een scheiding, is wrok. Omdat Lisanne niet in staat is de gevoelens van wrok te reguleren, zal het scheidingstraject lastig worden door de zicht ontnemende wrok. Als Lisanne zou beseffen dat een scheiding in wezen niets anders is dan het ontbinden van een overeenkomst, dan begrijpt zij ook dat die overeenkomst (die we de relatie noemen) moet worden ontbonden. Dat kan alleen op een zakelijke manier. In dit geval heeft Lisanne ervoor gekozen om haar toekomst in handen te leggen van de rechter. En de rechter zal de kwestie zakelijk en volgens de standaardnormen afwikkelen. Zoals je hierna kunt lezen, is dit niet in het voordeel van Lisanne.

De beschikking (de uitspraak) van de rechtbank

Na een langdurig juridisch gevecht is er een zitting geweest bij de rechtbank. Enkele weken na de zitting heeft de rechtbank de beschikking afgegeven. Hierin staat kort samengevat:

• Timo en Daphne hebben hun hoofdverblijf op het adres van Lisanne en aan Lisanne wordt ook de kinderbijslag betaald;
• De behoefte van de kinderen bedraagt € 250,- per kind per maand. Dit is het bedrag dat de kinderen volgens de alimentatienormen kosten. Herman moet voor de kinderen een bedrag aan kinderalimentatie betalen van € 195,- per kind per maand. Lisanne moet alle overige kosten voor de kinderen betalen;
• Herman heeft geen draagkracht voor het betalen van partneralimentatie;
• Het ouderschapsplan is bekrachtigd.

Dit is de uitspraak waar Lisanne het mee zal moeten doen.

Het budget van Lisanne na scheiding

Lisanne heeft tijdens de procedure aangegeven dat zij niet wil gaan werken, omdat Herman en zij dat tijdens het huwelijk zo hebben besloten. Ze vindt het belangrijk dat zij er altijd is voor de kinderen. Ze is dan ook niet van plan om te gaan werken, omdat het Herman zijn schuld is dat ze zijn gescheiden.

Omdat Lisanne geen eigen inkomen heeft, zal zij nu moeten rondkomen van:

• De kinderalimentatie van € 390,- per maand;
• De kinderbijslag van € 161,- per maand;
• Het kindgebonden budget van € 426,- per maand;
• De zorgtoeslag van € 88,- per maand;
• De huurtoeslag van € 334,- per maand.

Na aftrek van de huur en de zorgverzekeringspremie, houdt Lisanne nog € 655,- per maand over. Daarvan moet ze alle kosten voldoen voor zichzelf en de kinderen. Wellicht komt Lisanne nog in aanmerking voor een stukje aanvullende bijstand. Maar iedereen zal begrijpen dat je het met € 655,- per maand niet breed hebt. Ga maar na: gas, water en licht kosten al snel zo’n € 185,- per maand. Kleding en overige kleine uitgaven voor de kinderen kosten € 100,- per maand en eten drinken en verzorging zo’n € 300,- per maand voor 3 personen. Dat alleen al is € 585,- per maand. Kortom, Lisanne zal leven in armoede. Maar had deze armoedeval voorkomen kunnen worden?

Overleg doet wonderen

Op het moment dat Lisanne haar wrok opzij had kunnen zetten en haar leven in eigen hand had genomen, dan was er misschien een veel betere regeling mogelijk geweest. Lisanne had kunnen besluiten om samen met Herman naar een bemiddelaar toe te gaan, die verstand heeft van de financiële kant van scheidingen. Ook had Lisanne een overlegscheiding kunnen kiezen. Daarbij zouden de adviseurs niet met elkaar ruziën, maar ze zouden in overleg zijn getreden. Dan was waarschijnlijk veel meer mogelijk geweest.

Zo had Lisanne kunnen voorstellen dat de zorg voor de kinderen niet alleen in haar handen zou moeten liggen. Dit had een gezamenlijke verantwoordelijkheid kunnen zijn van beide ouders. Lisanne had dus in overleg kunnen aanbrengen, dat Herman de zorg voor de kinderen voor tenminste twee dagen per week op zich zou nemen. Dat zou Lisanne ook ruimte hebben gegeven om iets van eigen inkomen te gaan verwerven. Daardoor was ook bespreekbaar geworden, dat het financieel voordelig was geweest om ieder één kind bij zich te laten inschrijven. Dat heeft namelijk grote financiële voordelen voor Lisanne.

Slim gebruik maken van het kindgebonden budget

Door het laten inschrijven van ieder één kind, kunnen beide ouders aanspraak maken op het kindgebonden budget. Dit betekent dat Herman ook kindgebonden budget kan gaan ontvangen. Dat zal zijn draagkracht voor het betalen van kinder- en partneralimentatie doen toenemen. Ook zal Herman dan aanspraak kunnen maken op de inkomensafhankelijke combinatiekorting (een belastingkorting). Daardoor zal zijn draagkracht verder verhogen.

Deze (vrij eenvoudige) aanpassing zorgt ervoor dat Herman volgens de alimentatienormen een bedrag aan kinderalimentatie kan voldoen van € 235,- per kind per maand. Daarbij kan hij ook een bedrag aan partneralimentatie van € 550,- per maand betalen. Ten opzichte van de beschikking van de rechter is dit € 80,- meer kinderalimentatie en € 550,- meer partneralimentatie. Overigens gaat Herman er dan zelf nog niets op achteruit ten opzichte van de bedragen in de beschikking.

Weinig belasting betalen

Doordat Herman nu meer de zorg voor Timo en Daphne op zich kan nemen, kan Lisanne op zoek gaan naar een parttime job. Het is niet ondenkbaar dat Lisanne daarmee € 700,– bruto per maand kan verdienen. Samen met een partneralimentatie van € 550,– bruto per maand, hoeft Lisanne maar heel weinig belasting te betalen over haar bruto inkomsten van € 1.250,-. Lisanne houdt daar € 1.140,- netto aan over.

Risico standaard kinderalimentatie

Bij een standaard kinderalimentatieregeling zal Lisanne alle kosten voor de kinderen moeten voldoen. Onder alle kosten worden ook echt alle kosten bedoeld. De Nibud tabellen die zijn opgenomen in de alimentatienormen (daarop wordt dus de kinderalimentatie gebaseerd) en deze tabellen gaan uit van een gemiddelde. Maar geen enkel kind is een gemiddeld kind. Lisanne kan dus wel eens worden geconfronteerd worden met extra hoge kosten die niet waren te voorzien en die niet zijn opgenomen in de tabelbedragen van het Nibud.

Met een dergelijke standaard kinderalimentatieregeling wordt dus in wezen het risico van de kinderkosten bij de financieel minst sterke partij neergelegd. Dit terwijl de (wettelijke) verantwoordelijkheid ligt bij beide ouders. Deze ‘standaard’ kinderalimentatie past naar mijn mening dan ook niet bij de verantwoordelijkheid die beide ouders gezamenlijk moeten dragen.

Kinderkostenrisico bij overleg

Met dit risico in het achterhoofd had Lisanne in het overleg kunnen aandragen dat zij dit risico te groot vindt om zelf te dragen. Ze had daarbij kunnen voorstellen om een zogenaamde kinderrekening te gaan hanteren die zij beheert. Van die kinderrekening worden dan door Lisanne alle zichtbare kosten voor de kinderen betaald. Onder zichtbare kosten wordt onder meer verstaan: school- en studiekosten, fietsen en reparaties, (openbaar) vervoer, zwemlessen, sporten, kleding en kapper. Maar ook de smartphone, computer, tablets voor op school, schoolreisjes, medische kosten die niet vergoed worden door de zorgverzekeraar, zakgeld, brillen, beugels, kinderfeestjes, cadeautjes voor verjaardagen van vriendjes van kinderen enzovoorts.

Kinderrekening

Als het saldo op de kinderrekening door onverwachte omstandigheden onvoldoende is, zullen beide ouders in een bepaalde verhouding een aanvullende bijdrage doen. Herman krijgt daarbij inzage in alle betalingen die Lisanne doet ten behoeve van de kinderen. Hiermee wordt ook frictie voorkomen, doordat Herman dan niet meer kan denken dat Lisanne de kinderalimentatie aan zichzelf besteedt.

Dit betekent dan ook, dat de kinderalimentatie die Herman moet betalen wordt gesplitst. Deel één betaalt hij rechtstreeks aan Lisanne. Dat is de kinderalimentatie voor de verblijfskosten (eten, drinken, verzorging en woonkosten) van de kinderen. Het tweede deel dient Herman te betalen op de kinderrekening voor de verblijfsoverstijgende kosten van de kinderen. In dit voorbeeld zou het neerkomen op een bedrag van € 145,- per maand te betalen aan Lisanne en een bedrag van € 225,- te betalen op de kinderrekening. Doordat de kinderbijslag ook op de kinderrekening wordt gestort, kan Lisanne maandelijks op de kinderrekening beschikken over een bedrag van € 385,- per maand voor alle zichtbare kinderkosten.

Nieuw budget Lisanne

Als Lisanne in overleg de hiervoor omschreven regeling overeen had kunnen komen en € 700,- bruto per maand was gaan verdienen, dan zou zij na aftrek van de huur en de zorgverzekeringspremie, nog € 1.040,- per maand te besteden hebben. Bovendien is er daarnaast maandelijks een bedrag van € 385,- beschikbaar op de kinderrekening en wordt het risico van de kinderkosten gedeeld met Herman. Dit is een vooruitgang van tenminste € 770,- netto per maand (meer dan een verdubbeling!) ten opzichte van de regeling die door de rechtbank is opgelegd.

Conclusie

Lisannes armoede had mogelijk voorkomen kunnen worden door de gevoelens van wrok en boosheid opzij te zetten. Zij en Herman hadden zich moeten focussen op een regeling waarmee Lisanne de toekomst in zou kunnen gaan. Nu zit ze thuis en heeft zij nauwelijks budget om van rond te komen. Bovendien liggen alle risico’s van de kinderkosten op haar bordje. Aan de kinderen moet zij telkens ‘nee’ verkopen en zij voelt zich schuldig daarover. Haar beeld van Herman is er ook niet beter op geworden.

Als Lisanne (en Herman) op zoek waren gegaan naar een goede adviseur/bemiddelaar, dan hadden ze in overleg veel meer voor elkaar kunnen krijgen. Dan was er een regeling uitgekomen waar Lisanne én Herman financieel gezien veel beter van hadden kunnen worden. Bovendien was hun relatie als ouders van Timo en Daphne aanzienlijk beter geweest.

Dus als je gaat scheiden is het goed je te vermannen en je niet vast te houden aan principes en emoties.

Nog iets aan Lisannes armoede te doen?

Kan Lisanne haar situatie nog veranderen? In beginsel is het antwoord: ‘Nee.’ De uitspraak ligt vast en een wijzigingsverzoek voor kinder- en partneralimentatie heeft geen juridische basis, omdat er in de omstandigheden niets is gewijzigd. Lisanne had alleen met de kennis van nu een andere route kunnen kiezen. Als de juridische procedure de relatie tussen Lisanne en Herman ernstig heeft beschadigd, blijft alles bij het oude en zal Lisanne het met deze armoede moeten doen. Ook kan zij alsnog besluiten om te gaan werken, maar dat is het dan wel zo’n beetje.

Alleen als de relatie tussen Lisanne en Herman zich enigszins heeft hersteld, zou Lisanne aan Herman kunnen vragen of hij bereid is om alsnog naar een (financieel kundig) bemiddelaar toe te gaan. Op die manier kunnen ze de afspraken in onderling overleg herzien. Als er dan tot nieuwe afspraken kan worden gekomen, dan kunnen die afspraken worden vastgelegd in een convenant. Lisanne en Herman hoeven hiervoor niet naar de rechtbank. Dat kan in onderling overleg zo geregeld worden.

Meer weten: “All about Money”

Als je meer wilt weten over alle (financiële) onderwerpen die bij een scheiding aan de orde komen, kun je mijn boek “All about Money” kosteloos aanvragen. In mijn boek beschrijf ik alle ins en outs van een scheiding. Je kunt het boek kosteloos aanvragen op mijn website www.arnoudoostveen.nl. Je ontvangt het boek per e-mail.

ing. Arnoud P.H. Oostveen FFP
Scheidingszaken

“THE SECRET OF CHANGE IS TO FOCUS ALL OF YOUR ENERGY NOT ON FIGHTING THE OLD, BUT ON BUILDING THE NEW.”

– SOCRATES-

(Taalfoutje gezien? Meld het dan. Alvast bedankt!)

Volg Sophia Magazine op Bloglovin of ontvang voortaan een melding in je mailbox als er een artikel verschijnt. Hoe? Door een – gratis – abonnement op Sophia Magazine te nemen: laat rechts bovenaan deze pagina je e-mailadres achter!