Velen van ons verklaren hun emotie door er een verhaal om heen te maken. Of het verhaal waar is, weet je niet (zeker), maar de meeste mensen hebben een grote behoefte om boosheid of andere emoties te verklaren. Je ziet jezelf toch graag als een rationeel wezen, die wel emotioneel kan worden, maar alleen met mate en met een goede aanleiding. Zeker als het gaat om boosheid, waar toch al een taboe op heerst.

Emotie en betekenis

We weten niet altijd waar onze emoties vandaan komen. De volgende voorbeelden illustreren dit:

• Soms merk je pas dat je boos (of geïrriteerd) bent, door de reactie die je geeft op een kleinigheid. Als je niet hebt gemerkt dat je boos bent, dan is de aanleiding niet helder.
• Een inhoudelijke boodschap kan je de ene keer echt boos maken, terwijl je de andere keer je schouders ophaalt en verder gaat waarmee je bezig was.

Het is lastig om boosheid of andere emoties helemaal te verklaren. En dat is een probleem, want je boosheid niet kunnen verklaren, is nog veel lastiger. We zijn toch redelijke mensen? Je wordt echt niet zomaar boos. Met dat uitgangspunt hebben we een verhaal nodig om onze boosheid te verklaren.
En dit levert een probleem op. Het geven van betekenis aan je boosheid, maakt vaak dat je bozer wordt. Door de emotie te duiden, geef je de emotie namelijk legitimiteit: iedereen zou immers boos worden in deze situatie. En voor je het weet komen er allemaal gedachtes op die in het teken staan van je boosheid. Hierdoor voed je je eigen boosheid.

Terwijl als je alleen de boosheid zou voelen en niet zou proberen te achterhalen waar deze vandaan komt, of wat de aanleiding was, dan blijft alles veel rustiger. Dan is er alleen die emotie. Dat is waarschijnlijk niet prettig, maar als de emotie er gewoon mag zijn, zonder het verhaal, wordt de emotie niet erger.

Meditatie oefeningen

Als je mediteert kijk je naar alles wat opkomt. Je ziet emoties of gedachtes bovenkomen, terwijl er geen enkele aanleiding voor is. Je zit met je ogen dicht, bewegingloos, op een kussen en toch komt er een gedachte of een gevoel op. Zomaar uit het niets.  Een gedachte, kan een emotie veroorzaken, maar er ook het gevolg van zijn. Het gebeurt allemaal zo snel dat je niet eens altijd weet wat er nu eerst was, de gedachte of de emotie. Wanneer er pijn opkomt, kan daar enige emotie/weerstand over opkomen.
Het doen van dit soort oefeningen maakt het toeschrijven van emoties aan specifieke gebeurtenissen of gedachtes minder vanzelfsprekend.

Alles wat je aandacht geeft groeit, is waar in die zin dat de emotie groeit als je aandacht vooral uitgaat naar het verhaal: de interpretatie van de emotie.

Aandacht voor de emotie zelf, heeft een tegengesteld effect. Dan wordt de emotie niet gevoed.

Ter illustratie

Een kort stukje uit ‘De pijlen van De Boeddha’
(over Boeddha, Wittgenstein en Matisse)
door J. Paul Jordaans

De eerste en tweede pijl die ons treffen

Eerst worden we getroffen door de eerste pijl: de gebeurtenis overkomt ons. Dit geldt voor iedereen in het leven, het leven is bedoeld om ons van alles te laten overkomen. Misschien is dat wel een definitie van leven: zodra ons niets meer overkomt, zijn we dood. Die pijl is altijd neutraal.

Zelfs als iemand anders ons opzettelijk iets aan doet om ons te kwetsen, is het feit op zich nog steeds neutraal. De kwade intentie bestaat slechts in de gedachten van de ander, die hoeven wij niet over te nemen.

De eerste pijl

Laten we voor het gemak een gebeurtenis nemen, die ons echt ‘overkomt’: we rijden met de auto en krijgen een lekke band. Dat is de eerste pijl die ons treft. Als we puur bij de neutrale omstandigheid blijven, betekent dit: onze rit heeft vertraging, we krijgen misschien vuile handen, het kost geld om de band te laten verwisselen of repareren, we missen een afspraak. Dat is allemaal niet persoonlijk en kan iedereen overkomen. De band is niet lek geraakt om ons dwars te zitten. Als we zo met de gebeurtenis omgaan, blijven we in het nu. We maken geen verhaal, we plaatsen het gebeuren niet in de tijd, we aanvaarden wat er is (het is er toch al) en ondernemen actie. Dat is mindful (aandachtig) zijn.

Nu de tweede pijl

Als we minder goed op onszelf en onze gedachten en gevoelens letten, kan het zijn dat de gebeurtenis ons voor een tweede keer treft. Niet alleen hebben we vertraging, we raken geërgerd. Niet alleen kost de lekke band ons geld, we vinden ons zielig omdat we bedenken, dat we nu misschien geen geld hebben voor dat cadeautje dat we onszelf in het vooruitzicht hadden gesteld. Niet alleen krijgen we vuile handen, we worden ongeduldig en met onze vuile handen maken we ook nog vlekken op onze kleding. Nu wordt de gebeurtenis opeens wel persoonlijk. Het roept negatieve gevoelens bij ons op en vergroot zo de impact die het gebeuren op ons heeft. Voor we het weten, hebben we niet alleen een lekke band, maar een ‘rotdag’. Als we voortdurend op deze manier op neutrale gebeurtenissen blijven reageren, hebben we zomaar opeens een ‘rotvakantie’, een ‘rotbaan’ of een ‘rotleven’.

Vanuit dat gevoel is het bovendien veel lastiger om op een creatieve en handige manier weer op weg te komen.

Meer lezen van Deliana van der Meer:

• Een andere mediation: Transformatieve Mediation
• Insight Dialogue: communiceren zonder verhalen
• Down to earth: iedereen is wel eens bang… Toch?
• Ben je een gever, een nemer of een uitruiler?

(Taalfoutje gezien? Meld het dan. Alvast bedankt!)

Volg Sophia Magazine op Bloglovin of ontvang voortaan een melding in je mailbox als er een artikel verschijnt. Hoe? Door een – gratis – abonnement op Sophia Magazine te nemen: laat rechts bovenaan deze pagina je e-mailadres achter!