Recensie Het bezoek van de lijfarts – Per Olov Enquist

‘Het bezoek van de lijfarts’ is een geschiedenisboek met een eigen twist. Ik hou van geschiedenis. Dit boek speelt zich af in Denemarken rond de jaren 1770. Het fijne van dit boek is dat het waargebeurde feiten zijn, maar ingevuld door grote fantasie van de schrijver. Toch zou het zo gegaan kunnen zijn. Sterker nog, afgaande op de feiten moet het wel zo ongeveer op deze manier gegaan zijn.

Feiten

Christian VII is de geesteszieke koning van Denemarken. Hij heeft een moeilijke jeugd gehad en staat nu aan het hoofd van de Deense bevolking. Dat hij totaal geen idee heeft wat dat inhoudt bewijst hij constant door zijn waanideeën te uiten. Ook kan hij zijn lichaam niet onder controle houden. Het is een algemeen bekend feit dat de koning niet gezond in zijn hoofd is. Maar hij is de koning.

Troonopvolging

Dus moet hij op zoek naar een vrouw, die hem een zoon kan schenken. De monarchie moet hoe dan ook door gaan. Hij huwt de 15-jarige zus van de Engelse koning, Caroline Mathilde. Nadat zij hun zoontje op de wereld heeft gezet wordt ze verder totaal genegeerd en leeft zeer geïsoleerd in het, haar vreemde, Denemarken.

Slecht

Met de koning gaat het steeds slechter. Hij heeft woede aanvallen en lijkt vaak meer een kind dan een volwassen man. Het wordt tijd om een lijfarts aan te stellen, die hem in de gaten kan houden. Hiervoor wordt de Duitse arts Johann Friedrich Struensee naar het hof gehaald. Dat Struensee er zeer moderne ideeën op na houdt wordt al snel duidelijk wanneer de koning hem alle vertrouwen schenkt en zijn taak een beetje aan Struensee overlaat.

Overnemen

Niet alleen neemt de arts het koningschap over, maar ook krijgt hij een verhouding met de koningin. Zij raakt zwanger en krijgt een dochter. De machtswellusteling Guldberg beraamt, samen met de hulp van de stiefmoeder van de koning, een plan om de koningin en de arts gevangen te zetten en zo zelf de troon over te nemen.

Onthoofd

In 1772 wordt Struensee onthoofd, samen met een andere man die ‘majesteitsschennis’ heeft gepleegd. Tot zover de feiten. De schrijver vertelt in dit boek hoe de liefdesrelatie tussen de arts en de koningin tot stand kwam. Hij vertelt over het zwakke brein van de koning en hoe deze gemanipuleerd wordt door iedereen om hem heen.

Hoe?

Hoe konden deze mannen zijn troon ‘overnemen’? In theorie was dat natuurlijk niet mogelijk. De koning moest overal zijn toestemming voor geven. Maar dat laatste was erg gemakkelijk. Ze wisten hem zo te bespelen dat hij alles geloofde wat er tegen hem gezegd werd. Zo ook, uiteindelijk, dat zijn grote vriend en vertrouwensman Struensee een aanslag op de koning beraamd had en daardoor de doodstraf verdiende.

Mee eens

De koning was het ermee eens dat Struensee gedood moest worden en zijn vrouw, de koningin moest gevangen gezet worden. En zo overleed op 28 april 1772 Struensee. Zijn geliefde, koningin Caroline Mathilde, is opgehaald door het Engelse hof en verbannen uit Denemarken. Zij heeft haar twee kinderen nooit meer gezien en stierf enkele jaren later aan een geheimzinnige ziekte.

Per Olov Enquist

De Zweedse schrijver Per Olov Enquist leefde van 1934 tot 2020. Hij was literatuurcriticus bij verschillende gerenommeerde kranten en schreef historische romans. Met het boek ‘Het bezoek van de lijfarts’ brak hij internationaal door. Zijn boeken zijn inmiddels vertaald in meer dan 27 talen.