Recensie Buiten de wereld – Karl Ove Knausgård

Dit boek las ik tussen kerst en oud-en-nieuw. Ik had het al een aantal weken in huis, maar sommige boeken moet je koesteren. Zoals alle boeken van Karl Ove Knausgård. Mijn grote voorbeeld en mijns inziens de allerbeste schrijver ooit.

Buiten de wereld

Alleen de titel belooft al heel veel moois. En hij stelt niet teleur. Controversieel, poëtisch en filosofisch neemt Karl Ove je mee in een wereld vol romantiek, vol drama en vol schoonheid. Iedere bladzijde is een parel. Na het gulzig lezen, lees ik het nog een keertje. Nu met een gele stift in de hand. Om alle mooie teksten te onderstrepen. Zodat ik straks alleen de gele stukjes hoef op te zoeken. Het is een overwegend geel boek geworden.

Zelf lezen

En hoe recenseer je dan zo’n boek? Ik kan vooral zeggen dat je het zelf moet lezen. Al is er maar een boek dat je zou mogen lezen voor de rest van je leven: Lees dit! Knausgård heeft er, terecht, een prijs voor gekregen in Noorwegen. Het was zijn debuutroman. Gelukkig heeft zijn Nederlandse uitgeverij De Geus, na veel aandringen van de fans, nu ook deze eerste roman vertaald in het Nederlands.

Vertaalster

En ook voor dit boek hebben zij gekozen voor Marianne Molenaar als vertaalster. Zij heeft al andere boeken van Karl Ove vertaald van het Noors naar het Nederlands. Ook zeer terecht dat zij voor dit en ander vertaalwerk menige prijs in ontvangst mocht nemen.

Inhoud

Het verhaal begint als Henrik, zelf net van school, een baan aanneemt in het onderwijs. Hij vertrekt hiervoor naar Noord Noorwegen en ‘begraaft’ zich een jaar lang in een dorpje aan de kust met 300 inwoners. Er is een kerk en een school. En dat is het wel zo’n beetje. Iedereen kent iedereen. Hoe kan je hier geen boek over schrijven? Tot overmaat van ramp raakt Henrik verstrikt in een liefdesrelatie met zijn 13-jarige leerlinge Miriam.

Kalverliefde

Is dit verhaal werkelijk gebeurd toen Karl Ove zelf les ging geven in een noord-Noors dorpje? Als je zijn boek ‘Nacht’ hebt gelezen, lijkt het erop. Maar dat is het mooie van een goede schrijver; wat er echt is gebeurd blijft voor altijd geheim. De schrijver heeft er wel verantwoording voor moeten afleggen in Noorwegen. Want ja, het is nu eenmaal wettelijk verboden. Ook daar. En terecht, zeg ik, als ik weet wat het teweeg kan brengen in het hart en het leven van een 13-jarige.

Herkenbaar

Toch zou Karl Ove Knausgård niet de schrijver zijn die hij is, als hij dit controversiële onderwerp niet van alle kanten belicht en je meesleept in de lust-, maar tevens schuldgevoelens van de leraar. Die, let wel, ook pas 18 jaar is. En wie kan het de arme Miriam kwalijk nemen dat zij hals over kop verliefd wordt op de, in haar ogen zo levenswijze, leraar uit de grote stad. Op haar nog zo onschuldige wijze verleidt zij hem. En probeer daar maar weerstand aan te bieden.

Diepte

Maar daar blijft het verhaal niet bij.. Al zou het al een zeer grote verdienste zijn als daarmee het verhaal verteld werd, gaat de schrijver ook in dit boek de diepte in. Identiteit is zeer (misschien wel het meest) belangrijke onderwerp in het leven van de schrijver. Ik heb veel interviews gehoord en gezien. En altijd komt hij op dit onderwerp terug. Karl Ove is een filosoof. Hij denkt na. En hij is intelligent.

Parels

Ik kan het daarom toch niet laten om een paar voorbeelden te noemen van zijn teksten waardoor ik zo’n grote fan ben. Op een gegeven moment vraagt de hoofdpersoon zich af of hij zijn problemen achter kan laten. Wie heeft het al niet eens geprobeerd in het echte leven? Het wegvluchten van een probleem? Ikzelf moest ervoor naar Amerika verhuizen, dus het is voor mij zeer herkenbaar.

Probleem

In het boek vraagt Henrik zich af wat er gebeurt als hij zijn probleem achterlaat in zijn oude woonplaats en verhuist naar een nieuwe plek, waar zijn problemen hem niet kunnen vinden. En oh, ze proberen het hoor. Het ene probleem gaat hem zoeken in zijn oude appartement: ‘Nee, hier zit hij niet. Waar kan hij dan zijn?’ Het probleem gaat op stap en loopt naar de markt, naar het café waar Henrik graag kwam, naar zijn oude school. Nergens is hij te vinden. Dan komt zijn probleem een ander probleem van Henrik tegen. En met de gedachte dat twee meer weten dan één, zoeken ze met z’n tweeën verder.

Conclusie

Henrik komt tot de conclusie dat het zo niet werkt. Problemen hebben een lichaam nodig, een brein waarin ze zich lekker voelen. Een op zich staand probleem zou geweldig zijn, maar helaas. Waar je ook heen verhuist, je problemen zullen mee verhuizen. Een andere zin die me opviel, komt ergens anders voor in het verhaal. Ik heb er een week op lopen broeden, maar ik blijf bij mijn conclusie dat dit ook weer zo’n pareltje is: ‘Het leven verlaat ons niet, wij verlaten het leven.’

Tegenstelling

Is die zin geen tegenstelling? Of betekent het hetzelfde? Nee. Op een gegeven moment stappen wij uit het leven. Hij had in het tweede stukje van de zin, ‘het’ kunnen vervangen naar ‘ons’. Wij verlaten ons leven. Het leven is iets anders dan ‘ons’ leven. Toch kiest de schrijver, bewust als ik denk dat ik hem al een beetje ‘ken’, voor HET leven in beide stukjes van de zin. Ik kan hier dagen op kauwen. Heerlijk.

Filosofisch

Maar om het nu niet al te filosofisch te maken laat ik het hierbij. Je kunt het boek heel goed lezen als je een fijne roman zoekt. Goed geschreven en met prachtige nuances. Het is zeker geen boek dat lastig te lezen is. En hou je niet zo van die diepzinnige gedachten en uitspraken, het fijne is dat het niet alom aanwezig is of je moet ernaar zoeken.

Kortom

Kortom, je moet in ieder geval een boek van Karl Ove Knausgård lezen, of gelezen hebben. Wil je niet gelijk tot aankoop overgaan, kijk dan in de bibliotheek. Het is meer dan de moeite waard. En nu maar hopen dat mijn grote wens om hem zelf nog eens te spreken, ooit uitkomt.