project

Breien voor je brein

Of: Hoe het breien van vogels mijn moeder hielp herstellen

Mooi cadeau voor mijn moeder

Toen ik het boek van het bekende Scandinavische brei-duo Arne & Carlos in de etalage van een handwerkwinkel zag, dacht ik meteen aan mijn moeder. Dat zou een mooi cadeau zijn voor haar. Ze breit heel graag, maar het breien van truien vindt ze niet meer zo leuk. Het kost veel tijd en garen, bovendien hebben wij allemaal al een stapeltje truien van haar hand in de kasten liggen.

Niet mijn smaak

Haar smaak is in de jaren zestig blijven hangen en ik ben niet echt een ‘vintage type’, dus draag ze weinig. Zo ondankbaar. Het boek ‘Vogels breien met Arne en Carlos’, met de mooie foto op de cover van twee kleurrijke vogeltjes die sprekend op Arne en Carlos leken, keek mij vanuit de etalage aan. Ik stapte de winkel binnen en kocht dat boek voor haar. De volgende keer als ik naar mijn ouders ga, neem ik het boek voor haar mee, dacht ik. Mijn ouders wonen in Tsjechië, ongeveer 900 kilometer bij mij vandaan, dus soms duurt het meer dan een half jaar voordat ik ze ga opzoeken. 

Hersenbloeding

Een paar weken later kreeg ik een telefoontje: mama ligt op de IC afdeling met een hersenbloeding. De dagen daarna waren heel spannend. Overleeft ze dat? Zo ja, wat is de schade? Hoe zal haar leven verder eruitzien? Ze was halfzijdig verlamd, aan de rechterkant. Gelukkig was ze in goede handen, kreeg meteen de dag na de opname een fysiotherapeute aan haar bed die haar masseerde en oefeningen met haar deed.

Zal ze ooit nog kunnen breien?

Mijn reis naar mijn geboorteland kwam sneller dan gedacht. Ik pakte mijn tas in, het boek lag al klaar. Ik hield het in mijn handen, tranen stroomden over mijn wangen. Zal mama ooit nog kunnen breien? Zal ik het boek maar thuis laten? Ik kan haar nu toch geen brei-boek geven? Daar wordt ze alleen verdrietig van. Of zou dat juist als een stimulans kunnen werken? Een teken dat ik er vertrouwen in heb, dat zij weer beter wordt? Ja, dat is het, dat doe ik. Wie weet helpt het haar zelfs om te herstellen.

Therapeutisch breien

Er zijn meerdere boeken verschenen over het therapeutische effect van het breien. De Engelse therapeute Betsan Corkhill is de auteur van ‘Knit for Health & Wellness, How to knit a flexible mind and more…’ (helaas niet in het Nederlands verkrijgbaar, wel haar ander boek ‘Haaktherapie’) en de oprichter van Stitchlinks.

Positieve effecten van breien

Ze is opgeleid als fysiotherapeut en heeft ontdekt dat handwerken en met name breien vele positieve effecten heeft op onze welzijn. Wellbeing, oftewel welzijn, wat is dat eigenlijk? En hoe zit dat met positief denken? Begint het daarmee, of kunnen we positief denken stimuleren door iets te doen? Betsan Corkhill zegt daarover op haar website:

Verantwoordelijk

“De meesten van ons willen ‘goed’ leven. Om dat effectief te doen, moet ieder van ons verantwoordelijkheid nemen voor haar of zijn eigen welzijn. Het is niet iets dat zomaar de ‘gelukkigen overkomt’. We hebben ook up-to-date kennis en ondersteuning nodig. Bij welzijn gaat het niet om positief denken, maar om het hebben van de tools en veerkracht om de onvermijdelijke uitdagingen van het leven aan te gaan.

Levenslang leren

Het gaat erom dat je je persoonlijke feelgood-kern ontwikkelt waarmee je door de stormen van het leven kunt blijven drijven. Het gaat over levenslang leren, het zoeken naar nieuwe vaardigheden en ervaringen, creatief en nieuwsgierig zijn, delen met anderen, het ontwikkelen van ondersteunende sociale contacten en meer ‘de hele persoon’ benadering van het leven.”

Stitchlinks

Daarom is er ook Stitchlinks ontstaan, een non-profit organisatie die informatie verstrekt aan mensen die hulp zoeken en aan professionals die breien als therapie willen inzetten. Er zijn steungroepen voor mensen die graag samen willen breien. Stitchlinks verricht ook onderzoek naar de therapeutische voordelen van breien en sociale activiteitengroepen. 

Onderzoek

Dat breien niet alleen een tijd-dodende bezigheid is voor oude vrouwtjes bevestigt ook het onderzoek van de Mayo Clinic (Amerikaans academisch medisch centrum dat zich richt op geïntegreerde gezondheidszorg, onderwijs en onderzoek). Uit dit onderzoek blijkt, dat knutselactiviteiten, zoals breien, quilten, spelletjes spelen alsook het lezen van boeken, de kans vermindert op milde cognitieve stoornissen.
Breien werkt ontspannend, verlaagt de bloeddruk en de hartslag, net als een meditatie. Je gebruikt bijna alle delen van je hersenen, als je breit, daarom is het een goede oefening om de samenwerking tussen al die hersendelen te bevorderen. 

Breien maakt gezond en gelukkig 

Dr. Carrie Barron, een begaafd psychiater en liefhebster van breien, en haar man Dr. Alton Barron, een vooraanstaande handchirurg, hebben samen een boek geschreven: The creativity cure. Ze putten uit een gecombineerde, veertig jaar durende, medische praktijk en persoonlijke ervaring.

Lange termijn

Volgens hen is creatief bezig zijn een belangrijk onderdeel van geluk en welzijn op de lange termijn. Het recept voor creatieve genezing volgens de dokters Barron bestaat uit vijf ingrediënten: inzicht, beweging, ontspanning, je eigen twee handen gebruiken en ontwikkeling van je geest. Dit is de weg naar een zinvoller, bevredigender leven, en de weg om zelfinzicht en zelfexpressie te ontwikkelen.

De fijne motoriek

Niet alleen de hersencellen hebben baat bij veel gebruik. Ook onze gewrichten willen actie, het liefst zonder te veel belasting. Volgens Dr. A. Barron stimuleert het voorzichtig gebruiken van je vingers de aanmaak van het kraakbeen. Breien is hiervoor beter dan typen, waarmee de vingers niet voldoende belast worden. De belasting van je kleine gewrichten bij het breien is ook niet zo zwaar, dat je ze daarmee overbelast. Voor mensen met artritis raadt Dr. Barron aan om de handen eerst in warm water te weken en grotere naalden te gebruiken.

Fijn gevoel

Maar los van alle wetenschappelijke onderzoeken en feiten over wat het breien in onze hersenen doet: het is gewoon fijn om te doen. Niet alleen omdat het mindfull is, dat je echt in het moment van nu bent, aandacht richt op wat je aan het doen bent en verstilt. De sensatie van de zachtjes tikkende breinaalden, de zachte wol in je vingers voelen, de kleuren die je gebruikt en het langzaam creëren van iets, wat niet eens nuttig hoeft te zijn, dat is zo waardevol.

Brei een vogel

Vergeet de truien, als dat een brug te ver is voor je (voor mij wel). Brei een mutsje voor een kind of een mini-mutsje voor een eitje dat je op de zondagochtenden eet. Brei een vogel, een ‘echt’ roodborstje of een koolmees, of een fantasievogel en gebruik restjes van de wol die je thuis hebt. Laat de vogeltjes op iemand lijken, verzin iets geks, dan kun je ook nog erom lachen.

Gebreide kerstbal

Je kunt ook een kerstbal breien, daarmee zijn de Scandinaviërs Arno en Carlos bekend geworden. Het zijn kleine projecten, binnen een paar uur heb je al een vogeltje of een kerstbal in je handen. Je wordt daar blij van, trots op jezelf, dat je daar een goed eind aan hebt kunnen breien, en misschien maak je er nog iemand anders blij mee.

Koolmezen

Mijn moeder herstelde goed. Ze loopt, al is het minder snel en minder lang dan vroeger. Ze leest, ze kookt, ze puzzelt, en ze breit. Ze breit vogels. De vogels zijn overal in het huis te spotten. Twee koolmezen hebben een nestje op de gang, op een tak in de woonkamer zitten fantasievogels met gekke mutsjes en truitjes aan.

Vogels in Nederland

Bij mij op de werkkamer in Nederland hebben ze ook een plekje gekregen. Ik kan er urenlang naar kijken, soms lijken ze te zingen of tegen mij te praten.
Mijn vader speelt verontwaardiging: ‘Vroeger belaagde ze ons met truien, nou zitten we met die vogels!’  ‘Mama, ga lekker door met breien’, zeg ik, ‘ik hang ze de volgende kerst in de boom.’

 ***

Links:

www.stitchlinks.com

www.betsan.org

www.breiclub.nl 

Artikelen:

• I knit, therefor I can: The science behind knitting and psychological health ( by Carrie Barron, M.D.)

http://carriebarronmd.com/wp-content/uploads/2015/12/yarnmarketnews.pdf

• Engaging in cognitive activities, aging, and mild cognitive impairment: a population-based study (The Journal of Neuropsychiatry and Clinical Neuroscience, Spring 2011)

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21677242/

Boeken:

• Vogels breien met Arno & Carlos (Arne Nerjordet, Carlos Zachrison), ISBN: 9789043919326, uitgeverij Kosmos
• Knit For Health And Wellness: How To Knit A Flexible Mind And More… (Betsan Corkhill), ISBN 978-1-910291-30-6, uitgeverij Smashwords Edition
• Haaktherapie (Betsan Corkhill), ISBN: 9789089987662, uitgeverij Librero
• The creativity cure: How to build happiness with your own two hands (Carrie Barron, Alton Barron), ISBN: 9781451636796, uitgeverij Simon & Schuster

Dit artikel is geschreven door Ema Sindelarova.

Note van de redactie: een langer bericht dan gebruikelijk. Maar wel eentje waar veel lezers iets aan hebben, denken wij!
Ema, een persoonlijk dank je wel voor je tip! Ik (Ellen) ga dit voorleggen aan mijn moeder, die sinds vorig jaar weduwe is. Mijn ouders waren 70 jaar bij elkaar en ze mist mijn vader vreselijk. Ze breide veel vroeger, maar net als jouw moeder bleef ze hangen in de kinderkleertjes. De kinderen, klein- en achterkleinkinderen zijn te groot voor gebreide truitjes. En laat mijn moeder nu ook gek zijn op vogeltjes!