Veel mensen staan meer aan de kant van de dader dan aan de kant van die van het slachtoffer. Daar wil ik al een tijdje over schrijven, want het is een fascinerend verschijnsel met vele lagen.

Waarom gebeurt er zo weinig voor slachtoffers

Het is één van de redenen waarom er soms zo weinig gebeurt voor slachtoffers. Ook leidt die houding er vaak toe dat slachtoffers hun slachtofferschap moeilijker kunnen verwerken dan als er meer mensen aan hun kant zouden staan. Ik zie drie redenen waarom we ons niet zo snel aan de zijde van het slachtoffer scharen, die ik hieronder verder zal uitwerken.

1. Je hebt liever een (vals) gevoel van macht en zelfbepaling dan dat je toegeeft dat je machteloos bent en jou buiten je eigen wil wil verschrikkelijke dingen kunnen overkomen.

2. Je bent op een bepaalde manier verbonden met daders, ooit afhankelijk van ze geweest of ze zitten in je familiesysteem.

3. Je bent zelf dader, bewust of onbewust en weigert verantwoordelijkheid te nemen voor wat jij andere mensen aandoet.

Het slachtoffer is onschuldig

Hoewel ik me al vele jaren opstel als advocaat van het slachtoffer en voortdurend het adagium preek “de dader heeft het gedaan en het slachtoffer is onschuldig” betrap ik mezelf ook wel eens op victim-blaming.  Dan denk ik toch even: “Had je je portemonnee maar niet zo makkelijk toegankelijk moeten neerleggen” of “je kunt ook beter niet in je eentje zo laat de straat op gaan.”

1. Je hebt liever een (vals) gevoel van macht en zelfbepaling dan dat je toegeeft dat je machteloos bent en jou buiten je eigen wil wil verschrikkelijke dingen kunnen overkomen.

Geen grip op je eigen leven

Liever denken dat je zelf invloed had kunnen hebben dan alle gevoelens van pijn, woede, onmacht en oneerlijkheid aangaan die geraakt worden als kandidaat slachtoffer wordt. Want juist omdat je er zelf niet voor gekozen hebt, is slachtofferschap zo moeilijk te verwerken. Het ontneemt je het gevoel grip te hebben op je eigen leven. Er zelf sturing aan te kunnen geven. Het ontneemt je je persoonlijke en soms ook je fysieke zelfbeschikkingsrecht. Dus daar wil je voor je zelf en een ander niet bij stil staan.

Illusie van macht

Liever klampen we vast aan de illusie van persoonlijke macht over ons leven en dus ook van dat van anderen. Want als een ander slachtoffer kan worden, moet je daarmee onder ogen zien dat jij ook slachtoffer kan worden. Je kunt dit bij jezelf herkennen als je opmerkingen maakt over dat de ander de slachtoffer-rol nou maar eens moet loslaten. Daarmee laat je zien dat je niks te maken wilt hebben met gevoelens van onmacht en met de moeite die het slachtoffers kost om weer de regie te ERVAREN over hun eigen leven, hun eigen lichaam of hun eigen spullen. Met die opmerking toon jij je minachting voor machteloosheid. Je laat weten dat je liever aan de kant van de dader dan van het slachtoffer staat.

Verbondenheid met daders

2. Je bent op een bepaalde manier verbonden met daders, ooit afhankelijk van ze geweest of ze zitten in je familiesysteem.

De reden nummer 2 dat je de neiging kunt hebben om de kant van de dader te kiezen, is dat je verbonden of verstrikt bent met daders. Als je zelf slachtoffer bent geweest van geweld door je ouders, fysiek, emotioneel of seksueel geweld, heb je kans dat je loyaliteit zich richt op daders. Je hield immers ook van je ouders. Je bent geneigd hun geweld goed te praten. Te denken dat jij invloed had kunnen hebben, maar die invloed onvoldoende hebt aangewend. Zo zie je vaak bondjes tussen voormalige slachtoffer en daders. De slachoffers hebben een verwarring over wat liefde is. Zij zijn er van overtuigd dat liefde hetzelfde is als door de vingers zien dat iemand een ander pijn doet. Dat een ander pijn doen bij liefde hoort.

Verantwoordelijkheid voor wat jij mensen aandoet.

3. Je bent zelf dader, bewust of onbewust. Je weigert verantwoordelijkheid te nemen voor wat jij andere mensen aandoet.

De derde reden dat je in eerste instantie  het slachtoffer de schuld geeft in plaats van de dader, kan liggen in je eigen weigering om verantwoordelijkheid te nemen voor je eigen gedrag. Het is moeilijk om 100% verantwoordelijkheid te nemen voor wat je zelf doet. Het is makkelijker om het buiten jezelf te leggen. Of om op zijn minst een gedeelde verantwoordelijkheid te creëren. In mijn werk als relatiecoach zie ik dat iedere dag. Iemand is niet vreemd gegaan omdat hij of zij zelf koos om zich niets aan te trekken van het liefdescontract met de partner, nee, dat gebeurde omdat de ander hem of haar onvoldoende seks gaf. Ik heb jou geen pijn gedaan, nee, jij moet niet zo gevoelig zijn. Het is niet zo dat ik jou onvoldoende waardering heb laten blijken, nee jij bent veel te behoeftig aan goedkeuring. Het is eigenlijk gewoner om niet volledig de verantwoordelijkheid te nemen voor je eigen gedrag dan wel. En daardoor kun je ook het slachtoffer makkelijk de schuld geven. Je bent gewend om de schuld altijd een beetje te verdelen, opdat je je eigen verantwoordelijkheid niet hoeft te dragen.

Kortom, het zijn complexe en diepgaande processen waardoor mensen de neiging hebben om aan de kant van de dader te gaan staan en het slachtoffer onvoldoende te steunen.

Dus ik sluit er weer mee af, want het kan niet vaak genoeg gezegd worden:

 De dader heeft het gedaan en het slachtoffer is onschuldig.

Dit artikel is van Caroline Franssen

https://sophiamagazine.nl