Fobie
Fobie
Allereerst wil ik graag aangeven dat een fobie iets anders is dan angst. Het is niet eens te vergelijken. Een fobie kan met angst beginnen, maar ontwikkelt zich al snel tot een onsamenhangend, niet rationeel ding, waar je totaal geen controle over lijkt te hebben en dat je hele leven kan stilleggen.
Bang
Vanaf de allereerste keer dat ik naar een tandarts ging ben ik bang. De man was best heel aardig. Hij had kinderen van mijn leeftijd, dus hij was kinderen gewend. Daarom kon ik me niet voorstellen dat deze meneer mij zo’n pijn deed en het afdeed met ‘het was maar een klein gaatje’.
Angst
Die bangheid veranderde over de jaren heen in angst. Mijn moeder vertelde me niet van tevoren dat ik een bezoekje aan de tandarts moest brengen, want ik had me met alle macht en kracht die ik had als 6-jarige verzet. Zodra ik de behandelruimte in kwam begon ik te schreeuwen, wat alleen harder werd als de tandarts al die medische termen door ging geven aan zijn assistente. ‘E5medicinaal, A3optimaal, G12horizontaal’ waarvan iedere tandarts waarschijnlijk in de lach schiet, maar zo klonk het.
Gaatjes
Het betekende voor mij dat er een gaatje zat en dus dat de ‘boor’ eraan te pas zou moeten komen. Ik geloofde er geen bal van dat het maar heel even zou duren en dat het haast geen pijn zou doen. Omdat ik me in alle bochten wrong ben ik geregeld in mijn tandvlees, tong en wangen geboord. Daar kon die arme man ook niets aan doen. Maar het maakte de ervaring er niet beter op.
Vasthouden
Mijn ouders moesten me met z’n tweeën vasthouden en vaak kwam ook de assistente nog hulp verlenen. Voor mij was de tandartsstoel een martelstoel. En alle instrumenten waren er met als enig doel mij te pijnigen.
Psychologische hulp
Psychologische hulp was er niet in die tijd. Je moest naar de tandarts en je moest maar even doorbijten. Niet letterlijk, maar ‘sterk zijn’, ‘niet bang zijn’, ‘even moedig zijn nu Ellen’, en daarna de enorme opluchting dat het weer een halfjaar zou duren voor de volgende keer. En voor een kind duurt een halfjaar een eeuwigheid.
Fobie
Wanneer werd mijn angst een fobie? Ik weet het niet meer precies. Het is gegroeid denk ik. De tandarts was gevestigd bij ons om de hoek. Ik was blij dat we gingen verhuizen, zodat ik niet iedere dag langs zijn huis en kantoor liep, onderweg naar school. Maar ook na de verhuizing bleef ik dat stukje dorp vermijden. Wat lastig was, want de tandarts woonde heel centraal.
Andere tandarts
Ik heb het toen een tijdje geprobeerd met een andere tandarts. Dat ging ‘goed’ totdat ze mij een wortelkanaalbehandeling gaf en mijn kies niet verdoofd wilde worden. Ze heeft de behandeling toch doorgezet. Ik denk dat ik niet hoef uit te leggen dat het daarna weer een heel aantal jaren geduurd heeft. Voor ik, opnieuw, zelfs maar dacht aan de noodzaak regelmatig naar een tandarts te gaan heb ik letterlijk emmers met angstzweet weggegooid.
Amerika
In de 20 jaar dat ik in de USA woonde heb ik de tandartsen gemijd. Want, hoe eng is het dan wel om naar een wildvreemde tandarts te moeten. Dat was totaal verkeerd ingeschat van mij. Want mijn Amerikaanse vrienden snappen niet dat wij niet standaard onder zeil gaan bij een tandarts. Daar wordt er niet eens om gevraagd, je krijgt een verdoving. Klaar. En wel zo dat je er totaal niets van merkt dat je een bezoek aan de tandarts brengt. Knock-out. Mensen gaan daar graag naar de tandarts want je komt er zo high als een kite vandaan.
Waarom hier niet?
Wij Nederlanders zijn moedig en sterk. Nou, mooi niet! Dat is een fabeltje. Het zal wel teveel kosten om ons allemaal te helpen onder een roesje of narcose. Maar het grote, enorme, verschil is nu wel dat het tegenwoordig niet zo raar meer is om een verdoving te vragen. Zelfs al vindt jouw tandarts het ‘onzin’, het is nu best gebruikelijk als je tegen een behandeling opziet om een verdoving te vragen.
Zieke kies
Toch blijft het ongelooflijk spannend. Ik had een zere kies en ik moest een afspraak maken van mezelf. Mijn tandarts, ik heb haar een keertje gezien, zo weinig ging ik naar haar toe, is inmiddels met pensioen. Maar de praktijk is overgenomen en ik kon daar terecht. Ik heb met het zweet in mijn handen een afspraak gemaakt.
Schrijvend
Omdat schrijven mijn ding is durfde ik het alleen per email. Gelukkig was mijn tandarts zo lief om mij te bellen de volgende dag. Ze stelde mij gerust door de telefoon. Dit was maandag en ik kon donderdag terecht. Eenieder die een fobie herkent zal weten dat ik van maandag tot donderdagochtend niet heb geleefd.
Pijn
Een mens lijdt het meest door het lijden dat men vreest. Klopt. Ik raak verlamd. Ik kan niets meer. Ik kan zelfs niet meer denken. Ik ben de dagen min of meer doorgekomen met pillen en in bed. Niet zozeer omdat ik kiespijn had, maar de gedachte dat ik naar de tandarts moest en niet meer terug kon (wilde) was zo sterk dat ik niet meer kon functioneren.
Donderdag
De bewuste donderdag begroette de tandarts mij allerhartelijkst. Ze was geduldig en stelde me gerust als ik haar wel vijf keer vroeg of ze mij bij alles kon verdoven. Wel gaf ze me een antwoord op de vraag die constant in mijn hoofd zweeft: Wat als een kies of tand weigert verdoofd te worden? Was haar antwoord maar zo geweest dat het hoe dan ook altijd, op de een of andere manier zal lukken de kies of tand te verdoven.
Niet het geval
Maar dat schijnt dus niet altijd het geval te zijn. Dat ik deze ene ervaring heb betekent echter niet dat dit nogmaals een keer voor zal komen. En toch. Je kunt 15 keer een geweldige ervaring hebben, en een keer een iets mindere en welke blijft hangen? Juist. Gelukkig werkte deze keer de verdoving perfect. Ik kon me proberen te ontspannen. De tandarts en haar assistente (een lieverd!) stelden mij constant op m’n gemak. Ik kon de praktijk opgelucht verlaten.
Plan
Mijn tandarts is zo aardig en bereid dat ze me wil blijven helpen. Dit betekent wellicht dat ik toch niet al mijn tanden en kiezen kwijt zal raken binnenkort. Dit betekent echter ook dat ik wel regelmatig naar haar toe zal gaan. Natuurlijk weet ik dat dit het allerbeste is voor mij en mijn gezondheid. Ook helpt het om vaker te gaan zodat eventuele probleempjes niet uitgroeien tot problemen. Ik weet hoe het werkt. Maar zoals gezegd, een fobie is iets anders dan angst. En hoe krijg ik die fobie onder controle?
Blijven vragen
Ik zal haar blijven vragen om alles te verdoven. Niet alleen als er een kies getrokken moet worden, maar ook voordat er geboord wordt. Al is het maar een piepklein gaatje, al lijkt/is de zenuw dood. Ik wil er extra voor betalen, ik wil haar een bos bloemen geven, een hele bloementuin, ik wil alles doen als ik maar van die angsten afkom.
Eigenwijs
En mocht er ooit nog eens een kies of tand eigenwijs zijn, door verschillende verdovingen te weigeren, dan hoop ik dat ze me zal laten gaan. Dan zal ik op de eerste beste trein of bus stappen richting de dichtstbijzijnde ‘angst-tandarts’. Vaak hoef je geen afspraak te maken. Je kunt er dag en nacht terecht. Ze behandelen je onder narcose. Ze weten namelijk hoe het is een fobie te hebben. Meer dan 40% van alle Nederlanders hebben een fobie voor de tandarts!
Maar voor nu blijf ik bij deze lieve, zorgzame dame en haar even lieve, zorgzame assistente. Bedankt dames, voor jullie begrip en geduld. Ook al zijn jullie niet officieel ‘angst-tandartsen‘, ik hoop dat ik bij jullie ook mijn fobie kan overwinnen.
